Corporaal in de natuur: Als er geen riet was?
(door Albert Corporaal)
In veel streken op onze aardbol worden onderdelen van planten, en dan bedoel ik niet hout, gebruikt bij de bouw van woningen. Met bladeren van allerlei palmsoorten kun je een dak bedekken en kun je van buigzame stengels allerlei gebruiksvoorwerpen maken, denk aan halmen van het gras pijpenstrootje voor bijenkorven en om je pijp mee schoon te maken, zo kun je biezen benutten om er koorden van de maken voor stoelzittingen, vloermatten of vloermat-tegels of om duigen van een (wiskey-)ton vloeistofdicht mee te maken, maar dat kan ook met de stengels van Pitrus.
En zo gebruiken we allerlei grote grassen om er stro of strooisel van te maken en we gebruiken riet op allerlei manieren. Zo gebruikte men grof riet voor plafonds en wanden, ook om er afscheidingen en schuttingen van te maken. Dun Riet gebruikte men als dakbedekking (wereldwijd) en in onze regio (zeg tussen Friesland en Gelderland) wordt en werd Riet gesneden (’s winters geoogst), ieder jaar weer en zo ontstonden Rietvelden, -kragen en -kraggen.
Die laatste worden ook ‘heven’ genoemd en die heven werden in smalle stukken gesneden en al drijvend ergens naar toe gesleept om er als ondergrond voor steenstort te gaan dienen. Zo maakte men vroeger (zeg in de 19e eeuw) lange pieren richting het huidige Kraggenburg om scheepvaart een soort beschutte vaart in het mondingsgebied van het Zwarte Water te bezorgen. In oude (veld-)namen kom je termen als ‘kraggen kragen, en heven’ nog wel tegen. Riet kan je dus beschermen.
Jaren geleden had ik een gesprek met een toenmalig hooggeplaatste medewerker (laten we hem aanduiden als Mr. X) bij het waterschap ‘Klein Salland’; ‘Groot Salland’ bestond nog niet en van de huidige WDOD was in de verste verte nog geen sprake. Het zal zo eind jaren ’80 van de vorige eeuw geweest zijn en ik was toen nauw betrokken bij ’s lands eerste natuurontwikkelingsproject Duursche Waarden.
Wat ik nooit verwacht had was dat Mr. X van mij wilde weten waar dat hij stek van Riet kon verkrijgen, want die wilde hij laten aanplanten op de teen van de winterdijk, aan de oostzijde van de IJssel. Ganzen en andere watervogels, maar de werking van wind en de golven, tasten voortdurend die teen aan en hij wilde van de structurele kostenpost af: een naam en adres in Genemuiden gaf hem destijds veel oplossing. Zulke kennis omtrent de werking van Riet, leveranciers en planters ervan zullen toch wel beklijfd zijn denk je dan…… .
Ik fiets tussen Hasselt en Zwartsluis graag aan de zijde van het Veldiger Buitenland. Wind en golven hadden weer eens vrij spel op de teen van de winterdijk en voor de tweede keer is er weer veel grond van de teen van de winterdijk weggespoeld. Wat kost dat wel niet. En wat blijkt: waar veel riet staat is de teen van de dijk intact. Riet beschermt: laat al dat gemaai van die rietsloot achterwege, ook goed voor biodiversiteit: ik dacht dat het waterschap inmiddels wel beter wist…!
Toelichting bij de foto: de teen van de dijk tussen Hasselt en Zwartsluis is door golfslag ernstig afgekalfd en kan ernstige veiligheidsrisico's met zich brengen. Op stukken met voldoende riet, op de foto op wat grotere afstand, is zulke schade er helemaal niet.